Podczas Europejskiego Forum Rolniczego 2025 wzięliśmy udział w panelu poświęconemu przemianom społecznym na wsi oraz roli inicjatyw lokalnych w budowaniu jej atrakcyjności i odporności. Dyskusja koncentrowała się na wyzwaniach demograficznych, spadającym znaczeniu rolnictwa jako głównego źródła utrzymania, sytuacji kobiet na obszarach wiejskich, infrastrukturze oraz potrzebie wsparcia kapitału społecznego. Wszystko to ujęto w ramy hasła: „Wieś nie tylko rolnicza. Społeczne inicjatywy szansą na wieś zrównoważoną i atrakcyjną do życia”.
Debatę moderowała Monika Szewczyk-Wittek z Fundacji Polska z Natury, a wśród panelistów znaleźli się:
Monika Stanny, Dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN,
Andrzej Hałasiewicz, Przewodniczący Rady Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa,
Grażyna Jałgos-Dębska, Wiceprezeska Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów,
Agnieszka Wącławska, członkini Koła Gospodyń Wiejskich w Żarnowicy,
Hamish Marr, Specjalny Wysłannik Nowej Zelandii ds. handlu produktami rolnymi.
Panel rozpoczęła Monika Stanny, przedstawiając dane ukazujące postępujący proces odchodzenia wsi od funkcji rolniczej i rosnącą różnorodność sytuacji w polskich wsiach. Zwróciła uwagę, że wieś przestaje być przestrzenią jednolitą, a problemy i potrzeby mieszkańców zależą coraz bardziej od położenia, funkcji i dostępności usług:
O ile w momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej aż 52% mieszkańców wsi należało do ludności rolniczej, dziś jest to tylko 22%. Reszta to tak zwana „ludność bezrolna”. Wieś jest coraz mniej jednorodna – mamy wieś podmiejską, gentryfikującą się, wieś peryferyjną, która traci funkcje i ludność, oraz obszary, gdzie trwa silna depopulacja. Procesów takich jak dezagraryzacja, depopulacja czy urbanizacja nie zatrzymamy – musimy nauczyć się z nimi radzić i ograniczać ich negatywne skutki.
Źródło: Europejskie Forum Rolnicze.
W kolejnych wystąpieniach poruszano temat przedsiębiorczości kobiet, dostępu do usług publicznych i konieczności wspierania rozwoju lokalnych liderów. Małgorzata Bojańczyk, reprezentująca Fundację Agro Woman, przywołała zarówno globalne dane FAO, jak i wyniki badań „Kobiety w rolnictwie” zrealizowanych przez Agro Woman wspólnie z Instytutem PAN:
Z globalnych danych FAO wynika, że wraz z rozwojem gospodarczym spada liczba osób pracujących w systemach rolno-spożywczych. W Polsce to zjawisko uderza szczególnie w kobiety, które – choć lepiej wykształcone niż mężczyźni – rzadziej formalnie zarządzają gospodarstwami i częściej migrują z obszarów wiejskich w poszukiwaniu zawodowego spełnienia. Wieś coraz częściej staje się przestrzenią przedsiębiorczości – usługowej, turystycznej, rękodzielniczej – i to właśnie te nowe kierunki należy wspierać.
Dużo uwagi poświęcono też roli lokalnych inicjatyw i wspieraniu odwagi do działania. Małgorzata Bojańczyk podzieliła się doświadczeniem programu mentoringowego Fundacji Agro Woman:
Stworzyliśmy system, który daje kobietom na obszarach wiejskich szansę na rozwój osobisty i zawodowy. W pary mentorskie zaangażowaliśmy liderki i menedżerów z branży rolno-spożywczej. Efekty były niesamowite – uczestniczki zyskały nie tylko nowe kompetencje, ale i odwagę do podejmowania decyzji. Tak właśnie buduje się kapitał społeczny i lokalne liderki, które pociągną społeczność za sobą. Będziemy w tym roku kontynuować te działania.
Podsumowując dyskusję, prelegenci zgodzili się, że wieś przyszłości to przestrzeń wielofunkcyjna, otwarta na różnorodność i współtworzona przez samych mieszkańców. Utrzymanie atrakcyjności życia na wsi wymaga działań systemowych: inwestycji w usługi publiczne, edukację, transport, cyfryzację i kulturę. Kluczowe znaczenie mają także lokalni liderzy – szczególnie kobiety – oraz elastyczne źródła finansowania wspierające oddolne pomysły. Jak podkreślano, wieś nie musi być definiowana wyłącznie przez rolnictwo – może i powinna być miejscem, w którym chce się żyć, pracować i działać społecznie.
Europejskie Forum Rolnicze to jedno z najważniejszych wydarzeń branżowych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, poświęcone przyszłości rolnictwa i obszarów wiejskich. Forum gromadzi co roku przedstawicieli sektora rolno-spożywczego, polityków, ekspertów, naukowców i rolników, tworząc przestrzeń do dialogu, wymiany doświadczeń i wspólnego wypracowywania kierunków rozwoju. Obok tematów gospodarczych, coraz większą wagę przykłada się również do kwestii społecznych i jakości życia na wsi.
Pliki cookies wspomagają poprawne działanie naszej strony. Korzystając z naszej strony, akceptują Państwo politykę plików cookies . Szczegółowe informacje dotyczące możliwości wyrażenia, lub wycofania w dowolnym momencie zgody na stosowanie “Cookies” zawarte są w naszej Polityce prywatności.
