Raport „Kobiety w rolnictwie 2025” pierwsze kompleksowe badanie poświęcone polskim rolniczkom

W ramach raportu „Kobiety w rolnictwie 2025” pokazujemy kim są współczesne kobiety pracujące w polskim rolnictwie, jakie podejmują decyzje, czego potrzebują i z jakimi wyzwaniami się mierzą. Raport to źródło wiedzy nie tylko dla instytucji i decydentów, ale też dla firm, które chcą skutecznie adresować biznesową ofertę do tej grupy społecznej.

Z przeprowadzonego przez Fundację Agro Woman i IRWiN badania wynika, że kobiety stanowią aż jedną trzecią osób pracujących w polskim rolnictwie. W ostatnich latach ich udział wśród osób prowadzących gospodarstwa rolnicze systematycznie rośnie. Wciąż jednak są słabiej reprezentowane w organizacjach branżowych i instytucjach decyzyjnych. Tylko 7% badanych należy do organizacji rolniczych, mimo że w większości to one podejmują kluczowe decyzje inwestycyjne – samodzielnie lub wspólnie z partnerem.

Z badań w Polsce, ale i Holandii czy Francji wynika, że   kobiety w branży rolniczej są ciągle wielokrotnie pomijane w procesie przedstawiania oferty, docierania do nich jako odbiorczyń produktów czy usług. Biorąc pod uwagę fakt, jak dużą grupę „zakupową” stanowią i jak wiele decyzji inwestycyjnych w rolnictwie podejmują, jest to bardzo zaskakujące działanie ze strony firm-dostawców. Takie podejście może ograniczać rozwój biznesu. Działanie wedle zaady równouprawnienia, czyli traktowanie rolniczek w taki sam sposób jak przedstawicieli męskiej społeczności,  powinno być standardowym elementem społecznych zachowań jak i strategii biznesowej , a nie wyłącznie polityki ESG.

– Karolina Tarnawska – Prezeska Zarządu Fundacji Agro Woman.

Rolniczka jako osoba decydująca w biznesie rolno -spożywczym na równi z mężczyznami
Ponad 70% rolniczek deklaruje współudział w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, a 20% podejmuje je całkowicie samodzielnie. Kobiety w rolnictwie nie są już tylko „pomocą w gospodarstwie” – są współodpowiedzialne za jego rozwój i kierunki działań, a niejednokrotnie same kierują gospodarstwem czy produkcją żywności. Ich rola  w administracji i sprzedaży jest niewidoczna i niedoceniana. Połowa z rolniczek  ma wykształcenie kierunkowe, a 57% – wyższe, co czyni z nich kompetentne partnerki w planowaniu i wdrażaniu nowych rozwiązań w gospodarstwach.

Istotnym elementem badań jest wynikający z nich wniosek, że polskie  rolniczki planują swoją przyszłość w sektorze rolo spożywczym  – ponad 64% zamierza nadal pracować w rolnictwie za pięć lat. W grupie kobiet, które uczestniczyły w szkoleniach, odsetek ten rośnie aż do 72%, co pokazuje, jak silny wpływ ma edukacja na stabilność i długofalowe plany zawodowe. Bardzo się cieszymy, bo właśnie dlatego w ramach naszej Fundacji AgroWoman tworzymy naszą agendę edykacyjno-szkoleniową.

Każda grupa ma swoją charakterystykę – oczekiwania i potrzeby. Naturalną koleją rzeczy również rolniczki jako odbiorczynie-klientki szeregu produktów czy usług potrzebują konkretnych ofert odpowiadających na braki np. na rynku szkoleniowym, na które rynek zdaje się nie reagować, prawdopodobnie o nich po prostu nie wie. Część wiedzy o tych potrzebach i biznesowych szansach zgromadziłyśmy właśnie tu. Po więcej zapraszamy do Agro Woman.

– Małgorzata Bojańczyk – Wiceprezeska Fundacji Agro Woman

Brak oferty szkoleniowej odzwierciedlającej potrzeby polskich rolniczek to  istotna bariera w  rozwoju gospodarstw rolnych prowadzonych przez kobiety
Pomimo szerokiej oferty szkoleń dostępnej w sieci, wiele rolniczek ciągle nie ma dostępu do dopasowanych ofert szkoleniowych. Zaledwie 30% badanych uczestniczyło w kursach w ostatnich trzech latach, a niemal połowa tych, które nie brały w nich udziału, wskazała brak adekwatnych programów odzwierciedlających ich potrzeby. Kobiety oczekują treści praktycznych, nowoczesnych i odpowiadających realiom ich gospodarstw – szczególnie w obszarach takich jak nowe technologie, przetwórstwo czy marketing.

Do prowadzenia gospodarstwa rolnego produkującego na rynek, trzeba dwojga. Jest to zajęcie wymagające tak wielu zróżnicowanych kompetencji, że wymaga zaangażowania dwóch osób. Trudno określić, czyja rola jest ważniejsza

– dr Ruta Śpiewak.

Zdrowie i edukacja
Raport pokazuje także ważne aspekty życia codziennego, w tym dobrostanu rolniczek. Gdy zapytano je, na co przeznaczyłyby wolne środki finansowe, aż 33% wskazało zdrowie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. 24% chciałoby po prostu wyjechać na wakacje, a niemal 30% zainwestowałoby w szkolenia z zakresu nowych technologii w rolnictwie. Pojawiły się też potrzeby związane z nauką języków obcych, kompetencjami liderskimi czy kursami sprzedaży bezpośredniej.

Prowadząc wywiady z rolnikami w ich gospodarstwie domowym, towarzyszy mi zawsze pytanie, jak kobieta trafiła do tego gospodarstwa? Czy rolnik szuka żony? Niniejsze badania pokazują – zaskakująco – że droga do gospodarstwa rolnego w Polsce prowadzi po połowie przez zamążpójście, a po połowie poprzez odziedziczenie. 228 kobiet zadeklarowało, że gospodarstwo należało do rodziny ich męża lub partnera, podczas gdy 227 kobiet przyznało, że gospodarstwo należało do ich rodziny. Fakt, że gospodarstwo równie często wnoszą do małżeństwa kobiety, jak i mężczyźni, może zmieniać postrzeganą rolę kobiet w polskim rolnictwie.

– dr hab. Monika Stanny.

Czy istnieje równości płci w obszarach rolniczych 
58% badanych rolniczek deklaruje równe traktowane z mężczyznami, ale aż 42% nadal doświadcza nierówności – szczególnie w kontaktach z instytucjami, doradcami technicznymi czy bankami. Problem ten dotyczy zwłaszcza kobiet zarządzających gospodarstwami samodzielnie. Część z nich mówi wprost o lekceważeniu, braku uznania ich kompetencji czy braku widoczności w przekazach medialnych bądź nawet w kontaktach z przedstawicielami handlowymi równego rodzaju firm czy instytucji finansowych.

Raport Funfacji AgroWoman „Kobiety w rolnictwie” to nie tylko zbiór danych, ale także mocny sygnał o zmianach zachodzących na polskiej wsi. Pokazuje obraz kobiet nowoczesnych, dobrze wykształconych i świadomych swojej roli w gospodarstwie. Kobiet oczekujących równego traktowania, realnego wsparcia i partnerskiego podejścia w relacjach biznesowych i instytucjonalnych.

Najciekawszym wnioskiem z badań jest dla mnie liczba kobiet, które planują pozostać w rolnictwie – fakt, że ponad 60% badanych wiąże swoją przyszłość z gospodarstwem daje nadzieję, że „sztafeta pokoleń” na wsi będzie biegła nadal. Liczba ta zestawiona z chęcią rozwoju i udziału w szkoleniach pokazuje też, że słowa takie jak „kariera” i „sukces” do tej pory rzadko kojarzone z rolnictwem, mogą nabrać nowego, mniej korporacyjnego znaczenia.

– mgr Klaudia Kryńska.

O badaniu
Badanie powstało dzięki współpracy Fundacji Agro Woman z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN i objął ponad 500 kobiet identyfikujących się jako rolniczki. Pytania i kontekst badań został przygotowany przez przedstawicielki Fundacji Agro Woman oraz badaczki z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Samo badanie zostało przeprowadzone  w okresie wrzesień–listopad 2024 r. metodą ankiety internetowej (CAWI – Computer-Assisted Web Interviewing).