Dlaczego biznes powinien wspierać kobiety w rolnictwie?

4 grudnia 2024 roku w Warszawie odbyła się druga konferencja Fundacji Agro Woman – „Kobiety w rolnictwie”, która została poświęcona wsparciu kobiet ze środowisk rolniczych, podkreślając ich pozycję liderek i innowatorek w sektorze rolnictwa. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

To jest druga część podsumowania konferencji „Kobiety w rolnictwie”. Podsumowanie sesji plenarnej dostępne jest na tej stronie.

Równość kobiet i mężczyzn stanowi jedną z fundamentalnych wartości Unii Europejskiej, a szczególna uwaga powinna zostać poświęcona zwiększeniu udziału kobiet w rozwoju społeczno-gospodarczym obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem ich wkładu w kształtowanie innowacyjnego rolnictwa. Dużą rolę ma tutaj do odegrania biznes, na co dzień współpracujący z rolnikami. Gospodarstwa rolne są kluczową częścią łańcucha dostaw firm z sektora rolno-spożywczego, a rolniczki powinny odgrywać większą, niż obecnie, rolę w kształtowaniu całego sektora. Nie będzie to możliwe bez większego zaangażowania przedsiębiorstw w promowanie zwiększania roli kobiet jako kierowniczek gospodarstw rolnych. O tym, w jaki sposób to osiągnąć, dyskutowaliśmy podczas sesji praktycznej konferencji.

Na początku drugiej część wydarzenia głos zabrał dr Czesław Siekierski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który podkreślał, że:

Kobiety odgrywają bardzo ważną rolę w rolnictwie. Bez nich nie byłaby możliwa transformacja polskiego rolnictwa, która dokonała się w ciągu 20 lat obecności Polski w Unii Europejskiej. Kobiety wniosły istotny wkład w zmiany we wszystkich sferach życia na wsi. Przemiany w rolnictwie i rozwój technologii sprawiły, że obecnie możliwości zawodowe kobiet w gospodarstwach rolnych są znacznie szersze, niż dawniej. Dostępne dla mieszkanek wsi stały się prace, które wcześniej, ze względu na obciążenie fizyczne, były domeną mężczyzn. Jedną z wielu opcji jest np. przetwórstwo żywności.

Szef resortu rolnictwa wskazywał również, że kobieta na wsi jest obecna wszędzie – w gospodarstwie rolnym, w domu i w życiu wiejskiej społeczności.

To zarazem powoduje jej duże obciążenie. W sferze wsparcia zawodowego kobiet w rolnictwie mamy jeszcze dużo do zrobienia. Życzę wszystkim rolniczkom, aby ich rola i ciężka praca były bardziej doceniane.

– zauważył dr Czesław Siekierski.

Następnie głos zabrała Karolina Tarnawska, Prezes Fundacji Agro Woman, która przybliżyła gościom cele i założenia Agro Woman, w tym opowiedziała o dotychczasowych działaniach i osiągnięciach Fundacji.

Inicjatywa Agro Woman powstała zaledwie 2 lata temu, ale już dziś skupia wiele polskich rolniczek. Z drugiej strony Agro Woman pozyskała w tym czasie też wielu partnerów, którzy wspierają programy realizowane przez Fundację. Jednym z najważniejszych naszych programów są rozpoczęte w tym roku badania na temat sytuacji społeczno-zawodowej polskich rolniczek. Mamy nadzieję, że będziemy mogli kontynuować te badania, co pozwoli nam na jeszcze lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań kobiet zajmujących się biznesem agro na polskiej wsi.

– mówiła Karolina Tarnawska.

Jak podkreślała w trakcie swojego wystąpienia, nie możemy również zapominać o kwestii równouprawnienia, w tym w kontekście polskiej prezydencji w Radzie UE, co Fundacja realizuje przy wsparciu partnerów współpracy międzynarodowej Agro Woman – Ambasady Królestwa Niderlandów, Ambasady Niemiec oraz Ambasady Francji, a także wsparciu merytorycznym Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.

W ciągu ostatnich 18 miesięcy udało nam się zbudować cztery filary naszej działalności. Pierwszym z nich jest udział Wiceprezes Fundacji – Małgorzaty Bojańczyk – w Radzie Organizacji Pozarządowych ds. Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, co umożliwia nam zaadresowanie kwestii równouprawnienia na poziomie europejskim. Drugim ważnym programem realizowanym przez Fundację jest Agro Woman Mentoring, który udało nam się po raz pierwszy zorganizować w tym roku. Był to 6-miesięczny program, w którym udział wzięło kilkanaście rolniczek z całej Polski, które zostały połączone w pary z mentorami i mentorkami będącymi przedstawicielami największych i najnowocześniejszych firm rolno-spożywczych w Polsce oraz ekspertami branżowymi.

Kolejnym ważnym obszarem, którym się zajmujemy, jest wymiana doświadczeń międzynarodowych we współpracy z naszymi partnerami z ambasad. Do tej pory odbyliśmy kilkanaście takich spotkań, podczas których rozmawialiśmy na temat wyzwań dla kobiet prowadzących gospodarstwa rolne, co pozwoliło nam na czerpanie z naszych wspólnych doświadczeń. Warto również powiedzieć o spotkaniach eksperckich, w tym o zorganizowanym przez Agro Woman rok temu wydarzeniu – konferencji poświęconej dobrostanowi psychicznemu rolniczek i rolników, pierwszemu tego typu spotkaniu na temat, który jest często pomijany w debacie publicznej na temat polskiej wsi.

– wskazywała.

Karolina Tarnawska przedstawiła również plany Fundacji na kolejne lata, w tym na nadchodzący rok. Agro Woman zamierza, we współpracy z partnerami inicjatywy, kontynuować i rozszerzać dotychczasowe działania w oparciu o trzy filary – badania i działania na rzecz zdrowia psychicznego i dobrostanu rolniczek i rolników, bezpieczeństwo żywnościowe oraz równość i rozwój społeczności wiejskiej.

W kolejnej części konferencji organizatorzy oddali głos samym rolniczkom. W panelu „Rolnictwo oczami kobiet” udział wzięły rolniczki, uczestniczki programu mentoringowego Agro Woman Mentoring 2024:

Aneta Pająk – rolniczka prowadząca Kozią Fermę Wysoką zajmującą się hodowlą kóz oraz produkcją serów we własnej serowarni.
Magdalena Kapłan – zajmująca się produkcją sadowniczą, w tym głównie uprawą winorośli i produkcją win gronowych.
Aldona Grocka – która wspólnie z mężem prowadzi gospodarstwo rolne zajmujące się hodowlą bydła mlecznego.

Moderatorka dyskusji – dziennikarka i rolniczka Beata Jakoniuk-Wojcieszak.

Rozmowę otworzyła Aneta Pająk, opisując swoje doświadczenia z programu mentoringowego:

Silne i niezależne kobiety są potrzebne polskiej wsi. Dlatego udział w programie mentoringowym Agro Woman był dla mnie bardzo ważny, ponieważ zawsze byłam bardzo przedsiębiorcza, ale nie zawsze potrafiłam docenić swoją rolę w gospodarstwie. Mentoring pomógł mi docenić swoją rolę w prowadzeniu biznesu. Znalazłam też obszary, które powinnam dalej rozwijać, i dzięki temu wsparciu lepiej teraz odnajduję się w tym, co robię.

Z kolei Magdalena Kapłan tak opowiadała o swoich doświadczeniach mentoringowych:

Program mentoringowy pomógł mi w wymianie doświadczeń, dał mi wsparcie oraz pomógł w nowym spojrzeniu na pewne sprawy, z którymi sobie radzimy w mniejszym lub większym stopniu, pod kątem sposobów ich rozwiązywania. Poznałam też wiele ciekawych kobiet.

Aldona Grocka w taki sposób podsumowała efekty spotkań mentoringowych:

O efektach programu świadczy to, że jestem tu dzisiaj, ponieważ wcześniej nie odważyłabym się wystąpić publicznie. Jest to moje pierwsze publiczne wystąpienie i myślę, że stało się to możliwe właśnie dzięki Agro Woman.

Następnie uczestniczki dyskusji rozmawiały o wyzwaniach, potrzebach i oczekiwaniach kobiet prowadzących biznes agro w Polsce.

W prowadzeniu gospodarstwa naszą największą potrzebą jest na pewno niezależność i decyzyjność. Jednak, aby były one w naszych rękach, musimy być wspierane w wielu rolach, jakie pełnimy w gospodarstwach. Są to role zawodowe, jak i rodzinne, które w dużej mierze spoczywają w dalszym ciągu na nas, kobietach. Dlatego z jednej strony oczekujemy ze strony instytucji dostarczania nam wiedzy i edukacji merytorycznej – z zakresu finansów czy przedsiębiorczości. Z drugiej natomiast potrzebne jest nam wsparcie w zakresie budowania pewności siebie, ponieważ kobiety na wsi, często pozostające w cieniu męża, nie zdają sobie sprawy z własnej wartości. Dużą rolę odgrywa dotarcie z informacjami o szkoleniach czy możliwościach rozwoju do samych rolniczek, ponieważ często nie zdają one sobie sprawy z ich istnienia. Jednocześnie trzeba pamiętać, że aby móc się rozwijać na polu zawodowym, musimy być wsparte w życiu rodzinnym.

– mówiła Aneta Pająk.

Kobiety mają też bardzo ważną rolę wpajania dzieciom miłości do ziemi i domu rodzinnego, zapoznawania ich z rolnictwem, narzędziami i wszystkim, co wiąże się z prowadzeniem gospodarstwa. Musimy zrobić wszystko, aby nasze dzieci chciały zostać na wsi. Pomimo tego, że tylko 16% kobiet jest kierowniczkami gospodarstw – jak pokazują wyniki badań Agro Woman – to myślę, że odgrywają one bardzo dużą rolę w ich prowadzeniu. Często to właśnie one są ukrytymi kierowniczkami, które prowadzą całą administrację, zajmują się całą dokumentacją, biorą udział w kursach i biorą na siebie dużą część zarządzania gospodarstwem. Dlatego tym, co jest ważne w gospodarstwie, jest współpraca, ponieważ choć kobiety czasami nie są w stanie wykonać ciężkich prac, to na nich spoczywa duża część odpowiedzialności za gospodarstwo.

– podkreślała Magdalena Kapłan.

Jednym z dużych problemów jest to, że polska wieś, z perspektywy kobiet, wciąż jest postrzegana jako kojarząca się z ciężką pracą i zajmowaniem się domem i dziećmi, ale przecież tak nie jest. Kobiety ze wsi też mają czas na własne zajęcia, na pójście do kina czy wyjazdy. Powinniśmy o tym mówić i pokazywać prawdziwy obraz wsi, tak aby zachęcać inne kobiety do tego, aby chciały zostawać na wsi i wiązać z nią swoją przyszłość zawodową.

– podsumowała Aldona Grocka.

Na zakończenie panelu dyskusja skupiła się na znaczeniu innowacji i roli kobiet w modernizacji gospodarstw oraz transformacji rolnictwa w stronę zrównoważenia, w tym na tworzeniu rozwiązań dla wyzwań przyszłości.

Dzięki innowacjom kobiety są w stanie wziąć na siebie różne prace gospodarskie. Chodzi tu zarówno o innowacje technologiczne, jak i te związane z prowadzeniem dokumentacji. Dzięki temu kobiety potrafią sobie coraz lepiej radzić w środowisku rolniczym.

– wskazywała Aneta Pająk.

W naszym gospodarstwie w ciągu 20 lat wydarzyło się w zakresie innowacji bardzo dużo. Przeszliśmy transformację z udoju krów systemem rurowym do dojenia w hali udojowej, ale już planujemy montaż robotów udojowych i staramy się modernizować pod każdym względem, tak aby jak najbardziej skrócić czas naszej pracy. Podobnie w pracach polowych – kupujemy nowoczesne maszyny, stosujemy wóz paszowy do karmienia zwierząt. To wszystko pozwala nam usprawniać pracę. W zakresie innowacji można zrobić naprawdę dużo.

– oceniła Aldona Grocka.

Ostatnią oficjalną częścią konferencji był panel dyskusyjny „Dobre praktyki firm – w jaki sposób wspierać i promować aktywność kobiet w rolnictwie”, którego uczestnikami byli przedstawiciele świata biznesu, nauki i Fundacji Agro Woman:

Agata Stolarska, Timac Agro Polska
Magdalena Brzezińska, Grupa Żywiec
Agnieszka Maliszewska, Polska Izba Mleka
Tomasz Kurpiewski, McDonald’s Polska
Karolina Tarnawska, Agro Woman
Monika Stanny, IRWiR PAN

Moderatorka Beata Jakoniuk – Wojcieszak.

Dyskusję otworzyła Magdalena Brzezińska, która wskazywała na znaczenie rolnictwa dla całego rynku rolno-spożywczego oraz wpływ lokalnego pozyskiwania surowców na jakość finalnych produktów żywnościowych:

Jako jednemu z liderów rynku piwowarskiego zależy nam na dobrej jakości produktów rolnych, ponieważ cała nasza branża na tym właśnie się opiera. Polska szybko się urbanizuje, co oznacza, że młodzi ludzie uciekają ze wsi do miast. A jeśli na wsi nie będzie kobiet, to nic ciekawego nie będzie się tam działo. Dlatego szczególnie ważne jest dla nas, aby zatrzymywać ludzi na wsi, aby wieś się rozwijała i stawała się coraz bardziej zielona poprzez wdrażanie zasad rolnictwa zrównoważonego. Dotyczy to także lokalnego pozyskiwania surowców, co przekłada się na wyższą jakość naszych produktów czy krótszą drogę surowca. To jeden z powodów stworzenia w Grupie Żywiec dedykowanego programu „Ż Rolnikami”, który ma na celu promocję uprawy jęczmienia browarnego w Polsce, aby rozwijać lokalne uprawy tego surowca. Z naszej strony oferujemy rolnikom wsparcie w postaci długoterminowych umów i gwarancji odbioru płodów rolnych, gwarancję zakupu po cenach rynkowych czy dostęp do wiedzy i szkoleń.

Na podobne aspekty zwracał uwagę Tomasz Kurpiewski z McDonald’s Polska, który podkreślił znaczenie różnorodności w zarządzaniu, w tym podając przykład wysokiego udziału kobiet na stanowiskach kierowniczych w swojej organizacji:

Aby dostarczać dobrej jakości produkty, potrzebny jest cały łańcuch dostaw, w tym współpraca na poziomie gospodarstwa rolnego. Jako McDonald’s Polska współpracujemy z 80 tys. gospodarstw prowadzonych zarówno przez rolników, jak i rolniczki. Rola kobiet w rolnictwie jest dla nas bardzo istotna. Współpracujemy zarówno z Polskim Stowarzyszeniem Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności, jak i z Agro Woman. Widać to także na poziomie naszych restauracji, gdzie 73% kierowników stanowią kobiety.

Monika Stanny zwróciła uwagę, że wciąż jest wiele do zrobienia w kwestii równouprawnienia:

Wśród dyrektorów Polskiej Akademii Nauk jest tylko 7% kobiet, więc na co dzień osobiście odczuwam znaczenie konieczności wspierania kobiet w rolnictwie. Musimy przede wszystkim zmieniać kod kulturowy, co wymaga zmian systemowych i zajmuje czas, ale dlatego potrzebujemy również strategii działania tu i teraz, czego dobrym przykładem jest inicjatywa Agro Woman.

O tym, jakie jest znaczenie współpracy i promowania kobiet, mówiła Agnieszka Maliszewska:

Naszą rolą jest wzajemne wspieranie się i przełamywanie stereotypów, tak aby zwiększać udział kobiet w zarządzaniu. Powinniśmy zacząć od zmiany mentalności i walczyć z przekonaniem kobiet, że nie mają wystarczającej wartości, aby odnosić sukces. Dlatego bardzo ważną rolę odgrywają przykłady sukcesów, jakie odnoszą kobiety. Dotyczy to zwłaszcza wspierania młodych kobiet, których jest bardzo wiele w rolnictwie.

Karolina Tarnawska, prezes Fundacji Agro Woman, kontynuowała:

Tak. Warto wspierać się nawzajem – bez względu na to, czy jesteśmy kobietami, czy mężczyznami – ponieważ łatwiej działać razem. Wspólne działanie daje nam przykłady sukcesu innych, inspirację i motywację do podejmowania działań przez nas samych. Musimy też pamiętać, aby wspierać się we wspieraniu, a nie konkurować we wspieraniu. W obszarze rolniczym rozwój kobiet, równouprawnienie i pełnienie przez nie ról zarządczych jest trudne do samodzielnego osiągnięcia, dlatego musimy je szczególnie w tym wspierać.

Na koniec debaty Agata Stolarska zwróciła uwagę na ważny aspekt roli, jaką kobiety mogą odegrać w rolnictwie w kontekście działań innowacyjnych:

Kobiety są szansą na powodzenie zielonej transformacji wsi, ponieważ są znacznie bardziej otwarte na dialog i rozmowę o przyszłości rolnictwa, na to, w jakim kierunku powinniśmy zmierzać i co powinniśmy zmienić, aby nie lekceważyć skutków zmian klimatycznych. Chodzi o to, abyśmy znaleźli taki model gospodarowania, który zapewni nam zdrowy rozwój i przyszłość naszym dzieciom. Kobiety są znacznie bardziej otwarte na taki właśnie dialog, a często są w nim pomijane. Dlatego jako firma promujemy model włączania w rozmowę na temat przyszłości rolnictwa kobiet, ponieważ to one są bardziej otwarte na temat rozmów o przyszłości.

Konferencja „Kobiety w rolnictwie” miała na celu dostarczenie uczestnikom praktycznej wiedzy i inspiracji oraz zwrócenie uwagi na rolę instytucji publicznych we wspieraniu kobiet jako liderów zmian w rolnictwie. Wydarzenie promowało równość płci oraz eksponowało rolę kobiet jako liderek i innowatorek w nowoczesnym, zrównoważonym rolnictwie i sektorze rolno-spożywczym. Była to wyjątkowa okazja do omówienia wyzwań i możliwości, a także do wspólnego poszukiwania sposobów wspierania rozwoju i wzmacniania ich pozycji w tej istotnej branży gospodarki.