Autor: admin-digital

4 grudnia 2024 roku w Warszawie odbyła się druga konferencja Fundacji Agro Woman – „Kobiety w rolnictwie”, która została poświęcona wsparciu kobiet ze środowisk rolniczych, podkreślając ich pozycję liderek i innowatorek w sektorze rolnictwa. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

To jest druga część podsumowania konferencji „Kobiety w rolnictwie”. Podsumowanie sesji plenarnej dostępne jest na tej stronie.

Równość kobiet i mężczyzn stanowi jedną z fundamentalnych wartości Unii Europejskiej, a szczególna uwaga powinna zostać poświęcona zwiększeniu udziału kobiet w rozwoju społeczno-gospodarczym obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem ich wkładu w kształtowanie innowacyjnego rolnictwa. Dużą rolę ma tutaj do odegrania biznes, na co dzień współpracujący z rolnikami. Gospodarstwa rolne są kluczową częścią łańcucha dostaw firm z sektora rolno-spożywczego, a rolniczki powinny odgrywać większą, niż obecnie, rolę w kształtowaniu całego sektora. Nie będzie to możliwe bez większego zaangażowania przedsiębiorstw w promowanie zwiększania roli kobiet jako kierowniczek gospodarstw rolnych. O tym, w jaki sposób to osiągnąć, dyskutowaliśmy podczas sesji praktycznej konferencji.

Na początku drugiej część wydarzenia głos zabrał dr Czesław Siekierski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który podkreślał, że:

Kobiety odgrywają bardzo ważną rolę w rolnictwie. Bez nich nie byłaby możliwa transformacja polskiego rolnictwa, która dokonała się w ciągu 20 lat obecności Polski w Unii Europejskiej. Kobiety wniosły istotny wkład w zmiany we wszystkich sferach życia na wsi. Przemiany w rolnictwie i rozwój technologii sprawiły, że obecnie możliwości zawodowe kobiet w gospodarstwach rolnych są znacznie szersze, niż dawniej. Dostępne dla mieszkanek wsi stały się prace, które wcześniej, ze względu na obciążenie fizyczne, były domeną mężczyzn. Jedną z wielu opcji jest np. przetwórstwo żywności.

Szef resortu rolnictwa wskazywał również, że kobieta na wsi jest obecna wszędzie – w gospodarstwie rolnym, w domu i w życiu wiejskiej społeczności.

To zarazem powoduje jej duże obciążenie. W sferze wsparcia zawodowego kobiet w rolnictwie mamy jeszcze dużo do zrobienia. Życzę wszystkim rolniczkom, aby ich rola i ciężka praca były bardziej doceniane.

– zauważył dr Czesław Siekierski.

Następnie głos zabrała Karolina Tarnawska, Prezes Fundacji Agro Woman, która przybliżyła gościom cele i założenia Agro Woman, w tym opowiedziała o dotychczasowych działaniach i osiągnięciach Fundacji.

Inicjatywa Agro Woman powstała zaledwie 2 lata temu, ale już dziś skupia wiele polskich rolniczek. Z drugiej strony Agro Woman pozyskała w tym czasie też wielu partnerów, którzy wspierają programy realizowane przez Fundację. Jednym z najważniejszych naszych programów są rozpoczęte w tym roku badania na temat sytuacji społeczno-zawodowej polskich rolniczek. Mamy nadzieję, że będziemy mogli kontynuować te badania, co pozwoli nam na jeszcze lepsze poznanie potrzeb i oczekiwań kobiet zajmujących się biznesem agro na polskiej wsi.

– mówiła Karolina Tarnawska.

Jak podkreślała w trakcie swojego wystąpienia, nie możemy również zapominać o kwestii równouprawnienia, w tym w kontekście polskiej prezydencji w Radzie UE, co Fundacja realizuje przy wsparciu partnerów współpracy międzynarodowej Agro Woman – Ambasady Królestwa Niderlandów, Ambasady Niemiec oraz Ambasady Francji, a także wsparciu merytorycznym Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.

W ciągu ostatnich 18 miesięcy udało nam się zbudować cztery filary naszej działalności. Pierwszym z nich jest udział Wiceprezes Fundacji – Małgorzaty Bojańczyk – w Radzie Organizacji Pozarządowych ds. Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, co umożliwia nam zaadresowanie kwestii równouprawnienia na poziomie europejskim. Drugim ważnym programem realizowanym przez Fundację jest Agro Woman Mentoring, który udało nam się po raz pierwszy zorganizować w tym roku. Był to 6-miesięczny program, w którym udział wzięło kilkanaście rolniczek z całej Polski, które zostały połączone w pary z mentorami i mentorkami będącymi przedstawicielami największych i najnowocześniejszych firm rolno-spożywczych w Polsce oraz ekspertami branżowymi.

Kolejnym ważnym obszarem, którym się zajmujemy, jest wymiana doświadczeń międzynarodowych we współpracy z naszymi partnerami z ambasad. Do tej pory odbyliśmy kilkanaście takich spotkań, podczas których rozmawialiśmy na temat wyzwań dla kobiet prowadzących gospodarstwa rolne, co pozwoliło nam na czerpanie z naszych wspólnych doświadczeń. Warto również powiedzieć o spotkaniach eksperckich, w tym o zorganizowanym przez Agro Woman rok temu wydarzeniu – konferencji poświęconej dobrostanowi psychicznemu rolniczek i rolników, pierwszemu tego typu spotkaniu na temat, który jest często pomijany w debacie publicznej na temat polskiej wsi.

– wskazywała.

Karolina Tarnawska przedstawiła również plany Fundacji na kolejne lata, w tym na nadchodzący rok. Agro Woman zamierza, we współpracy z partnerami inicjatywy, kontynuować i rozszerzać dotychczasowe działania w oparciu o trzy filary – badania i działania na rzecz zdrowia psychicznego i dobrostanu rolniczek i rolników, bezpieczeństwo żywnościowe oraz równość i rozwój społeczności wiejskiej.

W kolejnej części konferencji organizatorzy oddali głos samym rolniczkom. W panelu „Rolnictwo oczami kobiet” udział wzięły rolniczki, uczestniczki programu mentoringowego Agro Woman Mentoring 2024:

• Aneta Pająk – rolniczka prowadząca Kozią Fermę Wysoką zajmującą się hodowlą kóz oraz produkcją serów we własnej serowarni.
• Magdalena Kapłan – zajmująca się produkcją sadowniczą, w tym głównie uprawą winorośli i produkcją win gronowych.
• Aldona Grocka – która wspólnie z mężem prowadzi gospodarstwo rolne zajmujące się hodowlą bydła mlecznego.

Moderatorka dyskusji – dziennikarka i rolniczka Beata Jakoniuk-Wojcieszak.

Rozmowę otworzyła Aneta Pająk, opisując swoje doświadczenia z programu mentoringowego:

Silne i niezależne kobiety są potrzebne polskiej wsi. Dlatego udział w programie mentoringowym Agro Woman był dla mnie bardzo ważny, ponieważ zawsze byłam bardzo przedsiębiorcza, ale nie zawsze potrafiłam docenić swoją rolę w gospodarstwie. Mentoring pomógł mi docenić swoją rolę w prowadzeniu biznesu. Znalazłam też obszary, które powinnam dalej rozwijać, i dzięki temu wsparciu lepiej teraz odnajduję się w tym, co robię.

Z kolei Magdalena Kapłan tak opowiadała o swoich doświadczeniach mentoringowych:

Program mentoringowy pomógł mi w wymianie doświadczeń, dał mi wsparcie oraz pomógł w nowym spojrzeniu na pewne sprawy, z którymi sobie radzimy w mniejszym lub większym stopniu, pod kątem sposobów ich rozwiązywania. Poznałam też wiele ciekawych kobiet.

Aldona Grocka w taki sposób podsumowała efekty spotkań mentoringowych:

O efektach programu świadczy to, że jestem tu dzisiaj, ponieważ wcześniej nie odważyłabym się wystąpić publicznie. Jest to moje pierwsze publiczne wystąpienie i myślę, że stało się to możliwe właśnie dzięki Agro Woman.

Następnie uczestniczki dyskusji rozmawiały o wyzwaniach, potrzebach i oczekiwaniach kobiet prowadzących biznes agro w Polsce.

W prowadzeniu gospodarstwa naszą największą potrzebą jest na pewno niezależność i decyzyjność. Jednak, aby były one w naszych rękach, musimy być wspierane w wielu rolach, jakie pełnimy w gospodarstwach. Są to role zawodowe, jak i rodzinne, które w dużej mierze spoczywają w dalszym ciągu na nas, kobietach. Dlatego z jednej strony oczekujemy ze strony instytucji dostarczania nam wiedzy i edukacji merytorycznej – z zakresu finansów czy przedsiębiorczości. Z drugiej natomiast potrzebne jest nam wsparcie w zakresie budowania pewności siebie, ponieważ kobiety na wsi, często pozostające w cieniu męża, nie zdają sobie sprawy z własnej wartości. Dużą rolę odgrywa dotarcie z informacjami o szkoleniach czy możliwościach rozwoju do samych rolniczek, ponieważ często nie zdają one sobie sprawy z ich istnienia. Jednocześnie trzeba pamiętać, że aby móc się rozwijać na polu zawodowym, musimy być wsparte w życiu rodzinnym.

– mówiła Aneta Pająk.

Kobiety mają też bardzo ważną rolę wpajania dzieciom miłości do ziemi i domu rodzinnego, zapoznawania ich z rolnictwem, narzędziami i wszystkim, co wiąże się z prowadzeniem gospodarstwa. Musimy zrobić wszystko, aby nasze dzieci chciały zostać na wsi. Pomimo tego, że tylko 16% kobiet jest kierowniczkami gospodarstw – jak pokazują wyniki badań Agro Woman – to myślę, że odgrywają one bardzo dużą rolę w ich prowadzeniu. Często to właśnie one są ukrytymi kierowniczkami, które prowadzą całą administrację, zajmują się całą dokumentacją, biorą udział w kursach i biorą na siebie dużą część zarządzania gospodarstwem. Dlatego tym, co jest ważne w gospodarstwie, jest współpraca, ponieważ choć kobiety czasami nie są w stanie wykonać ciężkich prac, to na nich spoczywa duża część odpowiedzialności za gospodarstwo.

– podkreślała Magdalena Kapłan.

Jednym z dużych problemów jest to, że polska wieś, z perspektywy kobiet, wciąż jest postrzegana jako kojarząca się z ciężką pracą i zajmowaniem się domem i dziećmi, ale przecież tak nie jest. Kobiety ze wsi też mają czas na własne zajęcia, na pójście do kina czy wyjazdy. Powinniśmy o tym mówić i pokazywać prawdziwy obraz wsi, tak aby zachęcać inne kobiety do tego, aby chciały zostawać na wsi i wiązać z nią swoją przyszłość zawodową.

– podsumowała Aldona Grocka.

Na zakończenie panelu dyskusja skupiła się na znaczeniu innowacji i roli kobiet w modernizacji gospodarstw oraz transformacji rolnictwa w stronę zrównoważenia, w tym na tworzeniu rozwiązań dla wyzwań przyszłości.

Dzięki innowacjom kobiety są w stanie wziąć na siebie różne prace gospodarskie. Chodzi tu zarówno o innowacje technologiczne, jak i te związane z prowadzeniem dokumentacji. Dzięki temu kobiety potrafią sobie coraz lepiej radzić w środowisku rolniczym.

– wskazywała Aneta Pająk.

W naszym gospodarstwie w ciągu 20 lat wydarzyło się w zakresie innowacji bardzo dużo. Przeszliśmy transformację z udoju krów systemem rurowym do dojenia w hali udojowej, ale już planujemy montaż robotów udojowych i staramy się modernizować pod każdym względem, tak aby jak najbardziej skrócić czas naszej pracy. Podobnie w pracach polowych – kupujemy nowoczesne maszyny, stosujemy wóz paszowy do karmienia zwierząt. To wszystko pozwala nam usprawniać pracę. W zakresie innowacji można zrobić naprawdę dużo.

– oceniła Aldona Grocka.

Ostatnią oficjalną częścią konferencji był panel dyskusyjny „Dobre praktyki firm – w jaki sposób wspierać i promować aktywność kobiet w rolnictwie”, którego uczestnikami byli przedstawiciele świata biznesu, nauki i Fundacji Agro Woman:

• Agata Stolarska, Timac Agro Polska
• Magdalena Brzezińska, Grupa Żywiec
• Agnieszka Maliszewska, Polska Izba Mleka
• Tomasz Kurpiewski, McDonald’s Polska
• Karolina Tarnawska, Agro Woman
• Monika Stanny, IRWiR PAN

Moderatorka Beata Jakoniuk – Wojcieszak.

Dyskusję otworzyła Magdalena Brzezińska, która wskazywała na znaczenie rolnictwa dla całego rynku rolno-spożywczego oraz wpływ lokalnego pozyskiwania surowców na jakość finalnych produktów żywnościowych:

Jako jednemu z liderów rynku piwowarskiego zależy nam na dobrej jakości produktów rolnych, ponieważ cała nasza branża na tym właśnie się opiera. Polska szybko się urbanizuje, co oznacza, że młodzi ludzie uciekają ze wsi do miast. A jeśli na wsi nie będzie kobiet, to nic ciekawego nie będzie się tam działo. Dlatego szczególnie ważne jest dla nas, aby zatrzymywać ludzi na wsi, aby wieś się rozwijała i stawała się coraz bardziej zielona poprzez wdrażanie zasad rolnictwa zrównoważonego. Dotyczy to także lokalnego pozyskiwania surowców, co przekłada się na wyższą jakość naszych produktów czy krótszą drogę surowca. To jeden z powodów stworzenia w Grupie Żywiec dedykowanego programu „Ż Rolnikami”, który ma na celu promocję uprawy jęczmienia browarnego w Polsce, aby rozwijać lokalne uprawy tego surowca. Z naszej strony oferujemy rolnikom wsparcie w postaci długoterminowych umów i gwarancji odbioru płodów rolnych, gwarancję zakupu po cenach rynkowych czy dostęp do wiedzy i szkoleń.

Na podobne aspekty zwracał uwagę Tomasz Kurpiewski z McDonald’s Polska, który podkreślił znaczenie różnorodności w zarządzaniu, w tym podając przykład wysokiego udziału kobiet na stanowiskach kierowniczych w swojej organizacji:

Aby dostarczać dobrej jakości produkty, potrzebny jest cały łańcuch dostaw, w tym współpraca na poziomie gospodarstwa rolnego. Jako McDonald’s Polska współpracujemy z 80 tys. gospodarstw prowadzonych zarówno przez rolników, jak i rolniczki. Rola kobiet w rolnictwie jest dla nas bardzo istotna. Współpracujemy zarówno z Polskim Stowarzyszeniem Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności, jak i z Agro Woman. Widać to także na poziomie naszych restauracji, gdzie 73% kierowników stanowią kobiety.

Monika Stanny zwróciła uwagę, że wciąż jest wiele do zrobienia w kwestii równouprawnienia:

Wśród dyrektorów Polskiej Akademii Nauk jest tylko 7% kobiet, więc na co dzień osobiście odczuwam znaczenie konieczności wspierania kobiet w rolnictwie. Musimy przede wszystkim zmieniać kod kulturowy, co wymaga zmian systemowych i zajmuje czas, ale dlatego potrzebujemy również strategii działania tu i teraz, czego dobrym przykładem jest inicjatywa Agro Woman.

O tym, jakie jest znaczenie współpracy i promowania kobiet, mówiła Agnieszka Maliszewska:

Naszą rolą jest wzajemne wspieranie się i przełamywanie stereotypów, tak aby zwiększać udział kobiet w zarządzaniu. Powinniśmy zacząć od zmiany mentalności i walczyć z przekonaniem kobiet, że nie mają wystarczającej wartości, aby odnosić sukces. Dlatego bardzo ważną rolę odgrywają przykłady sukcesów, jakie odnoszą kobiety. Dotyczy to zwłaszcza wspierania młodych kobiet, których jest bardzo wiele w rolnictwie.

Karolina Tarnawska, prezes Fundacji Agro Woman, kontynuowała:

Tak. Warto wspierać się nawzajem – bez względu na to, czy jesteśmy kobietami, czy mężczyznami – ponieważ łatwiej działać razem. Wspólne działanie daje nam przykłady sukcesu innych, inspirację i motywację do podejmowania działań przez nas samych. Musimy też pamiętać, aby wspierać się we wspieraniu, a nie konkurować we wspieraniu. W obszarze rolniczym rozwój kobiet, równouprawnienie i pełnienie przez nie ról zarządczych jest trudne do samodzielnego osiągnięcia, dlatego musimy je szczególnie w tym wspierać.

Na koniec debaty Agata Stolarska zwróciła uwagę na ważny aspekt roli, jaką kobiety mogą odegrać w rolnictwie w kontekście działań innowacyjnych:

Kobiety są szansą na powodzenie zielonej transformacji wsi, ponieważ są znacznie bardziej otwarte na dialog i rozmowę o przyszłości rolnictwa, na to, w jakim kierunku powinniśmy zmierzać i co powinniśmy zmienić, aby nie lekceważyć skutków zmian klimatycznych. Chodzi o to, abyśmy znaleźli taki model gospodarowania, który zapewni nam zdrowy rozwój i przyszłość naszym dzieciom. Kobiety są znacznie bardziej otwarte na taki właśnie dialog, a często są w nim pomijane. Dlatego jako firma promujemy model włączania w rozmowę na temat przyszłości rolnictwa kobiet, ponieważ to one są bardziej otwarte na temat rozmów o przyszłości.

Konferencja „Kobiety w rolnictwie” miała na celu dostarczenie uczestnikom praktycznej wiedzy i inspiracji oraz zwrócenie uwagi na rolę instytucji publicznych we wspieraniu kobiet jako liderów zmian w rolnictwie. Wydarzenie promowało równość płci oraz eksponowało rolę kobiet jako liderek i innowatorek w nowoczesnym, zrównoważonym rolnictwie i sektorze rolno-spożywczym. Była to wyjątkowa okazja do omówienia wyzwań i możliwości, a także do wspólnego poszukiwania sposobów wspierania rozwoju i wzmacniania ich pozycji w tej istotnej branży gospodarki.

4 grudnia 2024 roku w Warszawie odbyła się druga konferencja Fundacji Agro Woman – „Kobiety w rolnictwie”, która została poświęcona wsparciu kobiet ze środowisk rolniczych, podkreślając ich pozycję liderek i innowatorek w sektorze rolnictwa. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Konferencję otworzyły Karolina Tarnawska i Małgorzata Bojańczyk – założycielki Europejskiej Fundacji Wsparcia Rozwoju Kobiet na Wsi „Agro Woman”.

Zaledwie rok temu, podczas pierwszej edycji naszego wydarzenia, nie przypuszczaliśmy, że temat rozwoju kobiet w sektorze rolnictwa spotka się z tak pozytywnym odzewem. Nie zakładaliśmy również, że nasza inicjatywa, oraz pilotażowy program mentoringowy, zakończy się tak spektakularnym sukcesem. To właśnie Wasze zaangażowanie i wsparcie motywują nas do dalszego działania i rozwijania tej platformy.

– rozpoczęła Karolina Tarnawska, prezes Fundacji „Agro Woman”.

Dzisiejsze wydarzenie jest szczególnie istotne w kontekście nadchodzącej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej. Chcemy, aby kwestie równouprawnienia i wsparcia kobiet w rolnictwie stały się jednym z priorytetów europejskiej agendy. Nasza konferencja skupia się na promowaniu równości płci, jednej z kluczowych wartości Unii Europejskiej, oraz na podkreśleniu roli kobiet jako liderek i innowatorek w nowoczesnym i zrównoważonym rolnictwie oraz sektorze rolno-spożywczym.

– mówiła Małgorzata Bojańczyk, wiceprezes Fundacji „Agro Woman”.

W pierwszej, plenarnej części konferencji głos zabrała Magdalena Sobkowiak-Czarnecka, Podsekretarz Stanu ds. unijnych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, która podkreślała znaczenie równouprawnienia kobiet w debacie publicznej i branżowej.

Obecnie możemy zauważyć, że bardzo modne stało się tworzenie na konferencjach branżowych segmentów dedykowanych roli kobiet, podczas gdy mężczyźni rozmawiają o geopolityce, ekonomii czy gospodarce, a kobiety są pozostawione same sobie, aby porozmawiać o swoich sprawach. Uważam, że kobiety nie powinny być zamykane w osobne zespoły czy podgrupy zajmujące się sprawami kobiecymi. Pełne równouprawnienie oznacza, że powinnyśmy śmiało zasiadać we wszystkich rodzajach paneli. Dobrym przykładem realizacji tej polityki jest Komisja Europejska, która wprowadziła zasadę „No women, no panel”, co oznacza, że Komisja nie firmuje paneli, w których nie zasiadają kobiety.

Kolejnym elementem wydarzenia była prezentacja najważniejszych wniosków z pierwszego w Polsce badania¹ dotyczącego sytuacji życiowej i społecznej kobiet w rolnictwie. Badanie zostało przeprowadzone i sfinansowane przez Fundację Agro Woman. Partnerem merytorycznym badania jest Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Dzięki partnerstwu z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa udało nam się dotrzeć do grupy docelowej – polskich rolniczek. Realizacja tego projektu badawczego stanowi istotny krok w kierunku identyfikacji specyficznych potrzeb kobiet w rolnictwie, co pozwoli na bardziej precyzyjne kształtowanie polityk i programów wsparcia skierowanych do tego sektora.

Wyniki badania zaprezentowała dr hab. Monika Stanny, Dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.

Na wstępie warto podkreślić że, zrealizowane przez nas badanie o kobietach w rolnictwie jest pierwszym na taką skalę badaniem na ten temat w Polsce. Podstawowym pytaniem jakie chcieliśmy zadać w tym badaniu było – Jakie są kobiety w polskim rolnictwie? To ważne, ponieważ badań poświęconych rolniczkom jest bardzo mało, zresztą nie tylko w Polsce. Więcej uwagi poświęca się kobietom wiejskim, ale i ten obszar jest niestety zaniedbany. W tym kontekście musimy pamiętać, że nie możemy postawić znaku równości pomiędzy kobietami-rolniczkami i kobietami wiejskimi, bowiem rolnictwem zajmuje się w Polsce około 20% ludności wiejskiej, a rolnictwo jako główne źródło utrzymania wskazuje zaledwie 9% mieszkańców wsi.

Rolniczki w Polsce stanowią około 30% osób pracujących w gospodarstwach rolnych i zarządzają wielkością areału równemu 38% gruntów rolnych. Dla porównania w krajach UE jest to średnio 25%. Jeśli spojrzymy na całkowity nakład pracy kobiet w rolnictwie mierzony w tzw. Annual Work Unit to wynosi on 39%. Celem badania Agro Woman i IRWIR PAN była całościowa diagnoza sytuacji polskich rolniczek, a w szczególności analiza trzech kluczowych aspektów: zawodowego, osobistego i społecznego.

Kluczowe wyniki:

Sytuacja zawodowa:

• Największą grupę wśród respondentek stanowią kobiety łączące pracę w gospodarstwie rolnym z działalnością zawodową poza rolnictwem – 36% badanych można określić jako dwuzawodowe.
• Kobiet pracujących wyłącznie w gospodarstwie rolnym jest 31%.
• Kobiet zajmujących się domem i pomagających w gospodarstwie – 28%.
• Jako główny motyw dwuzawodowości kobiety wskazywały najczęściej konieczność dodatkowego źródła dochodu – takiej odpowiedzi udzieliło 50% badanych oraz fakt, że praca poza gospodarstwem jest zgodna z ich wykształceniem (26% respondentek).
• Spośród badanej grupy, 16% kobiet uważa się za osobę kierującą lub głowę gospodarstwa.

Równouprawnienie:

• 58% badanych deklaruje, że czuje się jako kobieta-rolniczka na równi traktowana z mężczyznami, przez inne osoby i instytucje, organizacje.
• Te, które czują się gorzej traktowane, zwracają uwagę na nierówny podział obowiązków domowych oraz że jako rolniczki czują się gorzej traktowane w wymiarze wsparcia przez państwo, UE i inne instytucje otoczenia rolnictwa.

Szkolenia i rozwój:

• Spośród badanej próby 37% respondentek odpowiedziało, że w ostatnich 3 latach brało udział w szkoleniach związanych z rolnictwem.
• 49% nie brało udziału w szkoleniach, a 14% udzieliło odpowiedzi „nie pamiętam”.
• Największe zainteresowanie wzbudzały szkolenia bezpośrednio dotyczące kwestii prowadzenia gospodarstwa, zwłaszcza kurs integrowanej produkcji roślinnej oraz szkolenia ze stosowania środków ochrony roślin.
• Pytane o powód, dla którego nie brały udziału w szkoleniach, rolniczki wskazywały przede wszystkim brak ciekawej i adekwatnej oferty (46%).
• Prawie 20% kobiet wskazało także, że nie miało czasu na szkolenie, a część z nich brak udziału w kursach tłumaczyła także brakiem pieniędzy lub potrzeby, by podnosić swoje kompetencje (w obu przypadkach 14% badanych).

Konferencja stała się także cenną platformą wymiany doświadczeń, dobrych praktyk i inspiracji na poziomie UE, podkreślając rolę kobiet w budowaniu bezpieczeństwa żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich w całej UE.

Prezentacja wyników badania została podsumowana debatą z udziałem przedstawicieli parterów międzynarodowych Agro Woman. W dyskusji udział wzięli:

• Jouke Knol, Radca rolny w Ambasadzie Królestwa Niderlandów w Warszawie na Polskę, Czechy i Słowację
• François Viel, Radca ds. Rolnych, Ambasada Francji w Polsce
• Peggy Lantzsch, Radca ds. Wyżywienia i Rolnictwa, Ambasada Niemiec w Polsce

Wyzwania stojące przed rolnikami, zarówno kobietami, jak i mężczyznami oraz agrobiznesem w całej UE, a nawet szerzej w Europie, są podobne. Jednym z największych wyzwań jest wzmocnienie roli rolnika, w tym także rolniczki, w całym łańcuchu wartości. W Niderlandach kobiety na wsi czują się równe mężczyznom, a w zarządzaniu gospodarstwem można mówić o partnerskim modelu współpracy. Zazwyczaj podział ról wygląda podobnie jak w Polsce – sprawy administracyjne, księgowe, finansowe lub inwestycyjne są często odpowiedzialnością kobiet, podczas gdy praca w gospodarstwie jest domeną mężczyzn.

– wskazywał Jouke Knol z Ambasady Królestwa Niderlandów.

Mimo że kobiety oceniają swoją sytuację życiową jako dobrą lub poprawną, martwią się o przyszłość i czasami muszą podejmować dodatkową pracę, mimo że ich główną działalnością jest praca w rodzinnym gospodarstwie. Dużym wyzwaniem jest także sukcesja w rolnictwie oraz gotowość przyszłych pokoleń do przejmowania gospodarstw – problem ten dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, prawdopodobnie w całej Europie. Dlatego promowanie równości płci w rolnictwie na poziomie UE jest sposobem na rozwiązanie tego problemu – dlaczego córka nie miałaby przejąć gospodarstwa po rodzicach?

– podkreślał Jouke Knol.

Kobiety zawsze odgrywały i nadal odgrywają bardzo ważną rolę w francuskim sektorze rolniczym, mam tu na myśli zarówno ich pracę na farmach, jak i w przedsiębiorstwach rolnych. Są one bardzo dobrze wykształcone, otwarte na innowacje, produkcję ekologiczną czy przetwórstwo, ale przede wszystkim są bardzo zaangażowane. Około 93% kobiet pracujących w tym sektorze uważa rolnictwo za swoją pasję.

– mówił François Viel z Ambasady Francji.

Co więcej, równość stała się istotnym elementem edukacji ogólnej i rolniczej, by zachęcać młode kobiety do angażowania się w rolnictwo. To przynosi bardzo dobre efekty – 62% uczniów to dziewczęta, a 49% osób uczących się w kierunkach rolniczych to kobiety. Ponadto Francja wdrożyła już wiele środków, które są obecnie oceniane pod kątem skuteczności. Tydzień temu think-tank Agridée i stowarzyszenie VoxDemeter opublikowały „Notatkę o przedsiębiorczości kobiet w rolnictwie”. Zawiera ona 44 rekomendacje odblokowania potencjału kobiet w rolnictwie, bazując na analizie przeszkód i potrzeb zidentyfikowanych przez kobiety z terenów wiejskich.

– podsumował François Viel.

W Niemczech w latach 2019-2002 przeprowadziliśmy ogólnokrajowe badanie kobiet realizowane przez Uniwersytet w Getingen i Federalne Ministerstwo Żywności i Rolnictwa przy wsparciu kobiecych organizacji rolniczych. W sumie w badaniu udział wzięło prawie 7 tys. kobiet. Celem badania było zdobycie informacji o sytuacji życiowej i zawodowej rolniczek oraz określenie w jaki sposób procesy transformacyjne w społeczeństwie wpływają na sytuację kobiet-rolniczek. Dużym zaskoczeniem dla nas było to, że w odróżnieniu od Niderlandów, w Niemczech nie osiągnęliśmy jeszcze oczekiwanego przez nas równouprawnienie płci w rolnictwie. W naszym kraju jedynie 11% gospodarstw jest zarządzanych przez kobiety, a poziom sukcesji gospodarstw wynosi zaledwie 18%, co w porównaniu do innych krajów UE plasuje Niemcy na jednym z ostatnich miejsc.

– wskazywała Peggy Lantzsch z Ambasady Niemiec w Polsce.

Kolejnymi wyzwaniami z jakimi musimy się zmierzyć, w kontekście sytuacji kobiet w niemieckim rolnictwie, jest istnienie w dalszym ciągu istotnych barier dla kobiet związanych z tradycyjnym postrzeganiem ról społecznych i przestarzałym podejściem do dziedziczenia gospodarstw. Są to istotne strukturalne przeszkody dla rolniczek w Niemczech, na które nakładają się również aspekty ekonomiczne, takie jak brak środków finansowych na zakładanie przez kobiety własnego biznesu rolnego.

– podkreślała Peggy Lantzsch.

Celem konferencji było zapewnienie uczestnikom praktycznej wiedzy i inspiracji, a także podkreślenie roli instytucji publicznych we wspieraniu kobiet jako liderów zmian w rolnictwie, w tym zobrazowanie sytuacji w krajach UE, na przykładzie Polski, Francji, Królestwa Niderlandów i Niemiec oraz wskazanie dobrych praktyk na poziomie całej Unii.

Wydarzenie skupiło się na promowaniu równości płci, jednej z kluczowych wartości Unii Europejskiej, oraz na podkreśleniu roli kobiet jako liderek i innowatorek w nowoczesnym i zrównoważonym rolnictwie oraz sektorze rolno-spożywczym. Spotkanie stało się wyjątkową okazją, by spojrzeć na wyzwania i szanse, jakie stoją przed kobietami w rolnictwie, a także wspólnie zastanowić się, jak możemy wspierać ich rozwój i umacniać ich pozycję w tej kluczowej gałęzi gospodarki.

---

1. Zasady cytowania badania: Bojańczyk M., Kryńska K., Stanny M., Śpiewak R., 2024, Kobiety w rolnictwie. Pierwszy raport z badań, Warszawa: AGROWOMAN, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.

28 października 2024 r. na zaproszenie Silvii Bender, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Wyżywienia i Rolnictwa Republiki Federalnej Niemiec oraz Ambasady Niemiec w Polsce wzięliśmy udział w spotkaniu poświęconym roli i wsparciu kobiet w rozwoju zrównoważonego sektora rolnego.

Kobiety mają kluczowy wpływ na życie na obszarach wiejskich, pełniąc różnorodne role jako przedsiębiorczynie, wolontariuszki, matki czy nauczycielki. Ich aktywność zawodowa jest niezbędna w wielu aspektach, w tym w kontekście transformacji rolnictwa i kształtowania przyszłości terenów wiejskich. Podczas spotkania rozmawialiśmy o tym, jak wygląda ich codzienna rzeczywistość zawodowa i osobista, jakie mają nadzieje i oczekiwania na przyszłość, w jakich obszarach odnoszą sukcesy, a w jakie wymagają zmian.

Podczas spotkania Silvia Bender omawiała wyniki i wnioski wynikające ze zrealizowanego w 2023 roku badania „Warunki życia kobiet na farmach i obszarach wiejskich w Niemczech”, jak również opowiedziała o funkcjonującym w Niemczech programie wsparcia przedsiębiorczości kobiet w rolnictwie, który skupia się na coachingu dla pracujących rolniczek oraz kobiet przejmujących gospodarstwa rolne.

Niemieckie badanie dostarczyło cennych informacji oraz umożliwiło zaprezentowanie naukowo ugruntowanego obrazu warunków życia i pracy kobiet w rolnictwie, ich wkładu w funkcjonowanie gospodarstw oraz w spójność społeczną terenów wiejskich. Celem badania było wypełnienie luk w wiedzy i dostarczenie impulsów do poprawy sytuacji kobiet w sektorze rolnym, czego efektem będą korzyści zarówno branży, jak i społeczności wiejskich. Stanowi to istotny wkład w radzenie sobie z aktualnymi wyzwaniami polityki rolnej oraz w promowanie równości płci we wszystkich aspektach życia.

W trakcie spotkania, Małgorzata Bojańczyk, inicjatorka Agro Woman, przedstawiła informację na temat bieżących działań inicjatywy, w tym realizacji pierwszego w Polsce badania dotyczącego sytuacji życiowej i społecznej kobiet w rolnictwie – prowadzonego we współpracy z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk oraz Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Polskie badanie stanowi istotny krok w kierunku identyfikacji specyficznych potrzeb kobiet w rolnictwie, co pozwoli na bardziej precyzyjne kształtowanie polityk i programów wsparcia skierowanych do tego sektora. Agro Woman w 2024 roku realizuje również pilotażowy program mentoringowy skierowany do rolniczek i przedsiębiorczyń działających na terenach wiejskich. Jego celem jest wsparcie rozwoju zawodowego kobiet z sektora rolno-spożywczego, w szczególności zajmujących się uprawą, hodowlą lub przetwórstwem żywności, jak również stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat innowacji, zarządzania, roli zrównoważonego rozwoju, a także wyzwań przyszłości.

Spotkanie w międzynarodowym gronie było dobrą okazją do wymiany doświadczeń z innymi krajami, które realizują politykę promocji rozwoju zawodowego i osobistego kobiet w sektorze rolnym. Wymiana doświadczeń i inspiracji, wspierających równouprawnienie oraz zrównoważony rozwój w rolnictwie jest jednym z głównych celów inicjatywy Agro Woman. Jest to również ważny temat w kontekście priorytetów prezydencji Polski w ramach Rady UE.

Ponadto w ramach dyskusji poruszono kwestie transformacji systemów żywnościowych, zmian strukturalnych w rolnictwie i na wsi oraz integracji europejskiej. Rozmawialiśmy także o priorytetach reformy Wspólnej Polityki Rolnej, konkurencyjności i rynku wewnętrznym UE oraz o znaczeniu wdrażania innowacji i zrównoważonego rozwoju rolnictwa.

Dziękujemy za cenną i merytoryczną dyskusję:

• Peggy Lantzsch – Radca ds. Wyżywienia i Rolnictwa Ambasady Niemiec w Polsce
• Małgorzata Bojańczyk – Inicjatywa AgroWoman, Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności
• prof. Monika Stanny – Dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk
• prof. Paweł Chmieliński – Kierownik Departamentu Integracji Europejskiej w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk
• dr Jerzy Plewa, ekspert Team Europe
• prof. dr Mariusz Matyka, członek Komitetu Sterującego Planu Strategicznego WPR 2023-2027 oraz Rady Koordynacyjnej ds. Biogazu i Biometanu w Ministerstwie Środowiska, a także wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Rolniczych PAN
• Agnieszka Sznyk, INNOWO
• Michał Siwek – Head of Decarbonization & Biodiversity Product, BNP Paribas Bank Polska S.A.

4 listopada 2024 roku odbyła się najnowsza edycja Forum Rynku Spożywczego i Handlu podczas którego Małgorzata Bojańczyk, Wiceprezes Fundacji Agro Woman, wzięła udział w nowym formacie dyskusyjnym – Food&Retail Talks. Rozmawialiśmy o wyzwaniach i roli kobiet w rolnictwie oraz omawialiśmy w jaki sposób najlepiej wspierać i aktywizować rolniczki.

Podczas rozmowy „Liderki zmiany – Agro Woman” Małgorzata Bojańczyk przedstawiła jeden z podstawowych celów inicjatywy:

Chcemy, aby kobiety mogły realizować swoje ambicje i rozwijać się zawodowo bez konieczności opuszczania wsi. Dlatego realizujemy szereg projektów, które mają wspierać naszą wizję. Jednym z nich jest nasz program mentoringowy skierowany do rolniczek, do którego w roli mentorów i mentorek zaprosiliśmy osoby na co dzień działające na wysokich stanowiskach w biznesie oraz ekspertów rolnych. Obecnie realizujemy również pierwsze ogólnopolskie badanie sytuacji życiowej polskich rolniczek, które pozwoli nam jeszcze lepiej identyfikować ich wyzwania i potrzeby.

Agro Woman to inicjatywa, która działa na rzecz równości i rozwoju kobiet na wsi. Aby mówić o pełnym zaangażowaniu kobiet w sektorze rolniczym należy poza zapewnieniem równości szans, dać im również impuls rozwojowy.

Kobiety od zawsze były fundamentem rolnictwa, ale ich potencjał nie jest w pełni wykorzystywany. Czas to zmienić, zwłaszcza w kontekście zasad równościowych obowiązujących w całej Unii Europejskiej. Stawiamy na integrację i wsparcie kobiet, tak aby mogły w pełni wykorzystywać swoje talenty w lokalnych społecznościach.

– podkreślała Małgorzata Bojańczyk.

Fundacja zajmuje się edukacją, wsparciem przedsiębiorczości i rozwoju osobistego kobiet na wsi. Ponadto Agro Woman działa na rzecz ochrony zdrowia i zapewnienia dobrostanu psychicznego rolniczek i rolników oraz promowania zrównoważonego rozwoju w rolnictwie. Jednym z działań fundacji jest program mentoringowy Agro Woman, w którym kobiety mogą zdobywać wiedzę i doświadczenie dzięki wsparciu doświadczonych mentorów. W ramach monitoringu uczestniczki mogą dzielić się doświadczeniami, budować relacje i rozwijać swoje umiejętności.

Wspólnie z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN oraz Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agro Woman prowadzi obecnie pierwsze w Polsce badanie dotyczące sytuacji życiowej i zawodowej kobiet w polskim rolnictwie. Wyniki badania pozwolą lepiej zrozumieć potrzeby kobiet na wsi i przygotować odpowiednie narzędzia wsparcia oraz pokaże, z jakimi wyzwaniami mierzą się rolniczki i gdzie należy skierować działania fundacji. Dla osiągniecia tych celów konieczna jest jednak autentyczna współpraca biznesu. Podmioty komercyjne mogą angażować się we współpracę z programami fundacji, takim właśnie jak program mentoringowy czy warsztaty rozwojowe dla kobiet na wsi. Takie działania mogą przyczynić się do realnych zmian.

Liczymy na partnerów, którzy rozumieją, że wspieranie kobiet to nie tylko moda, ale rzeczywisty wkład w rozwój całego sektora.

– mówiła Małgorzata Bojańczyk, ostrzegając jednocześnie przed ryzykiem „S-washingu” – pozornego zaangażowania firm w sprawy społeczne jedynie w celach raportowych w obszarze ESG.

To ważne, ponieważ kobiety odgrywają kluczową rolę w transformacji rolnictwa w kierunku bardziej zrównoważonego. To właśnie rolniczki często wprowadzają innowacje na poziomie gospodarek lokalnych, które mają ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego.

Inicjatywy wspierające kobiety w rolnictwie mogą mieć realny wpływ na rozwój wsi oraz bezpieczeństwo żywnościowe. Jednocześnie jednak nie możemy zapominać o znaczeniu szerokiego wsparcia – zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym oraz o aktywnym zaangażowaniu firm i organizacji.

Wierzymy, że kobiety są przyszłością rolnictwa. To właśnie ich głos musi być lepiej słyszalny w dyskusjach o rozwoju sektora i bezpieczeństwie żywnościowym.

 – zakończyła Małgorzata Bojańczyk.